KOŁO ŁOWIECKIE NR 2
MATERIAŁY DYDAKTYCZNE
"BAŻANT"
Zwierzęta polski
Zapraszam do zapoznania się z materiałami edukacyjnymi opracowanymi przez Polski Związek Łowiecki i redakcję Łowca Polskiego.
Zbiór wydrukowanych plansz można wykorzystać w pracy z dziećmi i młodzieżą podczas spotkań w szkołach oraz w czasie różnych imprez plenerowych lub wystawienniczych.
Darzbór!
Andrzej Borkowski
Bażant zwyczajny (Phasianus colchicus)
Lightbox Title
Phasianus colchicus
Bażanty występują głównie na terenach nizinnych, na łąkach i terenach rolniczych, najchętniej w pobliżu zarośli, skraje lasów, zimą przebywa także w trzcinowiskach.
Długość ciała: 53-90 cm. Ptak wielkości kury o silnym dymorfizmie płciowym. Samiec jest bardzo ozdobny mając zielono połyskującą głowę, białą obrożę na szyi i rdzawo ubarwienie w łuskowaty wzór. Ozdobą samca jest długi, pręgowany ogon, a na wiosną także czerwone płatki skórne po bokach głowy. Samica jest jasnobrązowa w ciemne plamy ze znacznie krótszym ogonem. Bażant jest elementem obcym w naszej faunie wprowadzonym w XVI wieku. Populacja jego jest ciągle podtrzymywana przez ptaki wsiedlanie w celach łowieckich.
Samica tworzy gniazdo na ziemi, bardzo dobrze ukryte wśród roślinności. Od kwietnia do czerwca samica składa 8-12 brązowo-zielonkawych jaj. Jajami i młodymi zajmuje się wyłącznie samica. Chwile po wykluciu wyprowadza młode z gniazda, które może przyciągnąć drapieżniki
Młode pozostają pod opieką matki przez 80 dni. Dorosłe bażanty żywią się prawie wyłącznie pokarmem roślinnym: nasionami, owocami i pędami roślin. Natomiast młode w pierwszych tygodniach życia karmione są drobnymi bezkręgowcami.
Terytorium to miejsca występowania bażantów obu płci, a ich wybór należy do samców. Są one kształtu owalnego o powierzchni 3-14 ha. Terytoria służą do odbycia toków, które trwają od marca do końca czerwca. Jedno pokrycie samicy wystarcza do zapłodnienia jaj przez miesiąc .
Gniazdo zakłada bażancica najchętniej na uprawach polnych. Najmniejsze gniazdo liczyło 6 jaj ,a największe 17jaj.Kura po złożeniu tylu jaj ile może obsiąść rozpoczyna wysiadywanie. Nie ucieka z gniazda nawet przed drapieżnikiem. Wylęg jaj trwa 23-25 dni i zależy od ilości jaj w gnieździe. Kura z pisklętami tworzy grupę rodziną przez 7-9 tygodni. Pisklęta bażancie do 3 tygodni życia nie wydzielają tzw. odwiatru, przez co nie są wyczuwalne dla drapieżników.
W indywidualnej ocenie nioski bierze się pod uwagę następujące cechy ; datę zniesienia pierwszego i ostatniego jaja, liczbę zniesionych jaj, masę jaj w 3 i 8 tygodniu nieśności, liczbę i długość serii oraz przerw w nieśności i wyniki wylęgowości. Nieśność bażantów w szczytowym okresie może wynosić nawet 80%.
Utrzymywanie niosek w pojedynczych klatkach łączy się z inseminacją. Inseminacja niosek nasieniem rozcieńczonym (jak dla indyków) dała dobre rezultaty, gdyż zapłodnienie (81%) było nieco mniejsze jak przy kryciu naturalnym (85.4%). Inseminację przeprowadzano co 10-12 dni. Czas między kolejnymi inseminacjami może dochodzić do 19 dni bez pogorszenia wyników zapłodnienia.
Dzik euroazjatycki
(Sus scrofa)
Dzik (Sus scrofa), ssak z rodziny świniowatych, przodek świni domowej. Długość ciała ponad 1,5 metra, wysokość w kłębie do 1 m, ciężar ciała samców do 200 kg, samic do 110 kg. Samce - odyńce posiadają silnie rozwinięte kły górne tzw. fajki oraz dolne tzw. szable. Samice zwane są lochami. Nocny tryb życia. Wszystkożerny - odżywiający się zarówno pokarmem pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego. Przysmakiem dzików są żołędzie i ziemniaki.
Zamieszkuje Eurazję i północną część Afryki, w Polsce pospolity (lasy mieszane i liściaste), chętnie rejony podmokłe. Żyje gromadnie, stado zwane watahą prowadzi locha. Samica po ciąży trwającej 4 miesiące rodzi do 12 młodych, ubarwionych brązowo w żółtobrązowe pasy.
Dzik pełni pożyteczną rolę w lesie, gdyż ryjąc w ziemi przyspiesza i ułatwia odnawianie się lasu, równocześnie jednak jest szkodnikiem upraw sąsiadujących z terenami leśnymi. Ceniony jako zwierzę łowne. Dziki dożywają wieku 15 lat.
Jeleń szlachetny
(Cervus elaphus)
JELEŃ (Cervus elephus)
Jeleń jest zwierzyną płową, należy do największej zwierzyny w kraju, będącej przedmiotem zainteresowania łowieckiego. Występuje w zasadzie we wszystkich dużych kompleksach leśnych, zarówno nizinnych jak i górskich. U nas bytują dwa gatunki jeleni: europejski i sika (azjatycki). Wśród jeleni europejskich rozróżnia się dwa podgatunki: jeleń europejski nizinny i jeleń europejski karpacki. Drugi z nich bywa określany jako ekotyp, a nie podgatunek, gdyż nie ma on wyraźnych cech różnicujących.
Jeleń europejski zachodni (cemus elephus elephus) ma tułów długi, walcowaty, głowę niezbyt długą o równej linii kości czołowej i nosowej. Nogi (badyle) długie zakończone racicami, nad którymi z tyłu są raciczki (szpice). Ogon (kwiat) krótki (ok. 15 cm). Osobniki męskie (byki) mają poroże (wieniec). W lecie suknia jelenia jest ceglastobrązowa, sierść krótka. Łeb z przodu szarobrązowy, na bokach jaśniejszy. Pod oczami wyraźne tzw. dołki łzowe. Łyżki (uszy) dość długie, stojące, obrośnięte od wewnątrz jaśniejszym, dłuższym, wełnistym włosem. Podbrzusze popielato-brązowe, ku tyłowi coraz jaśniejsze, ogon od spodu goły, a z wierzchu pokryty ciemną sierścią. Wokół ogona biało-żółtawa plama (talerz) otoczona ciemnym paskiem. Suknia zimowa jest ciemnobrązowa lub siwobrązowa o dłuższym gęstym włosie. Lustro w tym czasie robi się żółtawe, a badyle popielate. Osobniki męskie, tj. byki, od czwartego roku życia dostają grzywę na całej szyi z tym, że od spodu jest ona dłuższa.
Jeleń europejski karpacki (cervus elephus montanus) jest silniejszej budowy niż nizinny, ma nieco dłuższą głowę i często garbatą część nosową. Suknia jelenia karpackiego w lecie jest popielatoceglasta, w zimie popielatoczarna. Wieniec jelenia górskiego jest znacznie mocniejszy od nizinnego. Porównanie to nie odnosi się do równie mocnych byków mazurskich, żyjących na nizinie.
Jeleń sika (cervus nippon nippon, ceruus sika) pochodzi ze Wschodniej Azji. Różni się od jelenia europejskiego barwą sukni, wielkością i kształtem poroża. Jeleń sika jest znacznie mniejszy od jelenia europejskiego, jego suknia w lecie jest kasztanowobrązowa z białymi plamami na bokach i stąd duże podobieństwo do daniela. Przez środek grzbietu ciągnie się czarna smuga, a wzdłuż niej białe plamy. W zimie suknia jest jednolicie (bez plam) siwoczarna. W jesieni i zimie byki mają grzywę. Kwiat z wierzchu ciemny, dość długi (20 cm). Lustro białe, małe, otoczone czarną obwódką. Cieli się w czerwcu i wówczas prowadzące łanie tworzą chmarę. Sika żyją w chmarach według grup wiekowych z tym, że stare byki tworzą osobne chmary. Wieniec jelenia sika od trzeciej głowy (4 rok życia) ma najczęściej kształt ósmaka, rzadziej dziesiątaka. Byk wyciera wieniec w końcu sierpnia lub na początku września. Scypuła jest bardzo cienka i gładka, a przez to mało widoczna. W okresie rui byk nie zmienia ostoi i jest niemy lub wydaje ostry gwizd (nie ryczy). Ruja trwa od połowy października i w listopadzie.